[Alicja]

PRAWA DZIECKA DO KSZTAŁCENIA, WYCHOWANIA I OPIEKI

na podstawie ustawy z dn. 7 września 1991 r. o systemie oświaty
- Dz. U. z 1996 r., Nr 67, poz. 329 z póz. zm. -
wyjaśnienia do ustawy i przepisów wykonawczych

1.Prawo dzieci do nauki, wychowania i opieki

Każde dziecko w Polsce, a więc również dziecko z autyzmem, ma prawo do nauki, wychowania i opieki odpowiednich do wieku i poziomu rozwoju (art. 1. Ustawy z dn. 7 września 1991 r o systemie oświaty, Dz. U. z 1996 r., Nr 67, poz. 329 z późn. zm.). Gwarantuje to dzieciom Konstytucja RP oraz Konwencja o Prawach Dziecka, na które to akty prawne ustawodawca powołuje się w preambule do ustawy o systemie oświaty.

Prawo to oznacza, że władze (administracja samorządowa - gmina, miasto, powiat) mają obowiązek zapewnić dziecku odpowiednie warunki do nauki, wychowania i opieki w przedszkolu, szkole podstawowej, gimnazjum, szkole ponadgimnazjalnej ogólnokształcącej lub zawodowej. Administracja rządowa (Kuratorium Oświaty oraz Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu) ma natomiast sprawować nadzór merytoryczny nad działalnością ww. placówek, przygotowywać i zatwierdzać programy nauczania, zatwierdzać podręczniki szkolne, szkolić nauczycieli itp.


Nauka jest obowiązkowa do ukończenia 18 roku życia (art. 15, ust. 1 ustawy o systemie oświaty), jednak dzieci i młodzież niepełnosprawne mają prawo do przedłużenia każdego etapu edukacyjnego przynajmniej o jeden rok. Ich kształcenie (w szkołach ogólnodostepnych, integracyjnych, specjalnych) prowadzone jest nie dłużej niż do:
18 roku życia – w przypadku szkoły podstawowej,
21 roku życia – w przypadku gimnazjum,
24 roku życia – w przypadku szkoły ponadgimnazjalnej (lub dotychczasowej szkoły ponadpodstawowej) - podstawa prawna: par. 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dn. 18 stycznia 2005 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. z 2005 r., Nr 19, poz. 167) oraz par. 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dn. 18 stycznia 2005 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach (Dz. U. z 2005 r., Nr 19, poz. 166).
Gmina ma obowiązek zapewnienia uczniom niepełnosprawnym (objętym kształceniem specjalnym, nauczaniem indywidualnym na terenie szkoły) bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu, albo zwrotu kosztów przejazdu (biletu miesięcznego) dla ucznia i opiekuna środkami komunikacji publicznej, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice (art. 17, ust. 3a ustawy o systemie oświaty).


Dzieci i młodzież ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (niepełnosprawne) mają takie samo prawo do nauki, wychowania i opieki jak dzieci zdrowe. Przedszkola i szkoły powinny zapewnić dzieciom i młodzieży niepełnosprawnym: realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego, odpowiednie warunki do nauki, sprzęt specjalistyczny i środki dydaktyczne, realizację programu wychowania dostosowanego do indywidualnych potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych, z wykorzystaniem odpowiednich form i metod pracy, zajęcia rewalidacyjne stosownie do potrzeb i integrację ze środowiskiem rówieśniczym.

Dzieci niepełnosprawne mogą uczęszczać do przedszkoli i szkół ogólnodostępnych (“masowych”), integracyjnych albo specjalnych. Jeżeli w gminie nie ma przedszkola czy szkoły integracyjnej lub specjalnej, władze powinny zorganizować oddział integracyjny lub specjalny przy przedszkolu ogólnodostępnym, a klasę integracyjną lub specjalną przy ogólnodostępnej szkole podstawowej. Rodzice dzieci niepełnosprawnych mogą się tego domagać. Najlepiej będzie, jeżeli z takimi postulatami do gminy i powiatu wystąpi organizacja - np. stowarzyszenie rodziców dzieci niepełnosprawnych. Władze bardziej liczą się z organizacją, grupą osób, niż z pojedynczymi osobami. Dobrze jest taką sprawą zainteresować radnych z Komisji Oświaty.
2. Kto prowadzi przedszkola i szkoły oraz kto je nadzoruje

Publiczne przedszkola (w tym integracyjne i specjalne) zakłada i prowadzi gmina (miasto). Szkoły podstawowe (w tym integracyjne) i gimnazja także zakłada i prowadzi gmina (miasto). Publiczne szkoły specjalne (podstawowe i gimnazja) oraz wszystkie szkoły ponadgimnazjalne (w tym z oddziałami integracyjnymi) prowadzi powiat.

Nadzór pedagogiczny nad wszystkimi przedszkolami, szkołami i innymi placówkami oświatowymi prowadzi Kuratorium Oświaty. W sprawach dotyczących dostosowania kształcenia do możliwości dziecka, jego traktowania itp. należy kierować się do Kuratorium Oświaty.


W Kuratorium jest zawsze osoba, która pełni rolę rzecznika praw ucznia. Nie zawsze to stanowisko tak się nazywa, czasem jest to wizytator, który podjął się tej funkcji. Zawsze na życzenie rodziców lub samego dziecka w Kuratorium muszą tę osobę wskazać, a ona ma obowiązek zająć się zgłaszaną sprawą.
3. Co warto wiedzieć

Każdy urzędnik (dyrektor szkoły lub innej placówki publicznej też jest urzędnikiem) na nasze życzenie musi powiedzieć na podstawie jakiego przepisu (jak przepis się nazywa
i gdzie został ogłoszony) podejmuje decyzję, która dotyczy nas lub naszego dziecka oraz pokazać nam ten przepis (art. 61 Konstytucji RP).

Wszystkie decyzje, np. odmowa przyjęcia do przedszkola lub szkoły, decyzja o odpłatności za uczęszczanie dziecka do placówki muszą być wydawane na piśmie w ciągu 30 dni. Są to decyzje administracyjne i można się od nich odwoływać na piśmie. W każdej decyzji administracyjnej znajduje się pouczenie o możliwości odwołania się oraz informacja do kogo - jakiego urzędu należy kierować odwołanie i jak je złożyć (zazwyczaj jest to tekst pisany mniejszym drukiem na końcu decyzji). Dyrektor placówki ma obowiązek poinformować w jaki sposób i gdzie składa się odwołanie. Dyrektor placówki, czy Wydział Oświaty, nie może odmówić przyjęcia odwołania. Do odwołania trzeba dołączyć kserokopię decyzji.


Interweniując należy zawsze powoływać się na ustawę z dn. 7 września 1991 r.
o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r., Nr 67, poz. 329 z póz. zm.).


Jeżeli dyrektor placówki zwleka z odpowiedzią, można zwrócić się do burmistrza (prezydenta miasta) lub starosty, albo do Powiatowego Wydziału Oświaty (jeżeli placówkę prowadzi Powiat).


O interwencję można też prosić radnego (radną), najlepiej z Komisji Oświaty (lub o podobnej nazwie). O tym gdzie i kiedy można spotkać się z radnym, poinformują nas w Biurze Rady w Urzędzie Miasta / Gminy lub Dzielnicy.


4. Czy musimy płacić za naukę dziecka?
Publiczne przedszkola prowadzą bezpłatne nauczanie i wychowanie w zakresie co najmniej podstaw programowych, oznacza to, że za 5 godzin dziennie opieki przedszkolnej nie wolno pobierać opłat, chyba że w tym czasie prowadzone są jakieś zajęcia ponadprogramowe, np. rytmiczno-muzyczne - wówczas jeżeli rodzice chcą, żeby ich dziecko z nich korzystało, muszą je opłacić. Rodzice płacą też za wyżywienie dziecka, a dokładniej za tyle posiłków ile otrzymuje dziecko przebywając w przedszkolu.

Publiczna szkoła prowadzi bezpłatne nauczanie w zakresie ramowych planów nauczania. Opłaty można pobierać wyłącznie za zajęcia ponadprogramowe, które odbywają się na życzenie, lub co najmniej za zgodą rodziców.


Ponieważ dziecko ma prawo do nauki, wychowania i opieki, a władze mają obowiązek zapewnić warunki do realizacji tego prawa, rodzice nie mogą ponosić kosztów utrzymania dziecka w szkole lub przedszkolu z tego powodu, że mieszkają w innej gminie. To gminy powinny między sobą uzgodnić kwestie związane z ponoszeniem kosztów za naukę dziecka.


W przedszkolach i szkołach można pobierać składki na Komitet Rodzicielski (Radę Szkoły), ale są one dobrowolne, a ich wysokość powinna być ustanowiona wspólnie przez rodziców.


5. Wychowanie przedszkolne i obowiązkowe przygotowanie przedszkolne

Wychowanie przedszkolne obejmuje dzieci w wieku od 3 do 6 lat. Dla dzieci niepełnosprawnych, posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną, okres wychowania przedszkolnego może być przedłużony do 10 roku życia dziecka (odroczenie rozpoczęcia nauki do końca roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 10 lat). Nie wolno tego zrobić bez zgody rodziców. Warto wiedzieć, że w przypadku dziecka, które ma odroczony obowiązek szkolny wskazane jest uczęszczanie przez niego do przedszkola. Rodzice mogą się tego domagać, gdyż w domu dziecko nigdy nie osiągnie dojrzałości szkolnej. W przypadku dzieci z autyzmem jest to bardzo ważne, by mogły one uczyć się kontaktów społecznych i przebywać z innymi dziećmi.

Od września 2004 r. dziecko w wieku 6 lat (w tym dziecko niepełnosprawne, więc także z autyzmem) ma obowiązek odbyć roczne przygotowanie przedszkolne (tzw. “zerówka”). Gmina (miasto) jest zobowiązana do zapewnienia warunków do spełniania tego obowiązku. Oznacza to, że gmina musi zapewnić sześcioletniemu dziecku miejsce w “zerówce” na terenie przedszkola bądź szkoły podstawowej jeżeli są tam utworzone takie oddziały.
Dzieci, które mają odroczony obowiązek szkolny powinny rok przed rozpoczęciem nauki w pierwszej klasie uczęszczać do “zerówki”. Obowiązek taki nakłada ustawa o systemie oświaty (art. 14).


6. Obowiązek szkolny dziecka

Od rozpoczęcia pierwszej klasy w szkole podstawowej do ukończenia gimnazjum trwa obowiązek szkolny. Natomiast po ukończeniu gimnazjum jest to obowiązek nauki.

Obowiązek nauki kończy się w wieku 18 lat (bądź dłużej w przypadku dzieci niepełnosprawnych, które miały przedłużone etapy edukacyjne). W tym okresie dziecko musi się uczyć, a władze muszą zapewnić mu warunki do nauki.


Obowiązek szkolny oraz obowiązek nauki dziecko spełnia przez:
uczęszczanie do szkoły podstawowej, a po niej do gimnazjum (ogólnodostępnych lub integracyjnych),

uczęszczanie do szkoły specjalnej,

prowadzone przez nauczycieli nauczanie indywidualne,

uczęszczanie na zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze organizowane przez placówki specjalne, przygotowane (do takich placówek kwalifikują poradnie psychologiczno-pedagogiczne - szczegółowe zasady prowadzenia takich zajęć określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 1997 roku w sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim (Dz. U. z 1997r., Nr 14, poz. 76).

7. Klasy (oddziały) dla dzieci z autyzmem
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dn. 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001 r., Nr 61poz. 624 z późn. zm.) określa liczbę uczniów, jaka powinna być w klasach szkolnych i oddziałach przedszkolnych dla dzieci z autyzmem. Można się na to rozporządzenie (wraz ze zmianami) powoływać w rozmowach z dyrektorem szkoły lub przedszkola domagając się zorganizowania takiego oddziału / klasy oraz w sytuacjach, gdy mają być zorganizowane klasy dla dzieci z autyzmem, a liczba dzieci w tych klasach miałaby być większa.

W oddziale (klasie) szkoły specjalnej, lub w oddziale specjalnym szkoły ogólnodostępnej (zwyczajnej) dla uczniów z autyzmem i ze sprzężonymi niepełnosprawnościami liczba uczniów powinna wynosić od 2 do 4. Dotyczy to również przedszkola, gimnazjum specjalnego lub z oddziałami specjalnymi.


W klasie integracyjnej liczba uczniów powinna wynosić od 15 do 20, w tym od 3 do 5 niepełnosprawnych, ale w uzasadnionych przypadkach (np. gdy chodzi o dzieci z autyzmem) za zgodą kuratora oświaty liczba dzieci może być mniejsza.


Dla uczniów, którzy muszą przebywać w szkole dłużej niż trwają lekcje, (np. z powodu pracy rodziców, czy organizacji dojazdu) szkoła powinna zorganizować świetlicę. W świetlicy zajęcia muszą być prowadzone w odpowiednich grupach – to znaczy, że np. liczba uczniów w grupie wychowawczej w świetlicy w szkole specjalnej dla dzieci z autyzmem powinna wynosić, tak jak w klasie, od 2 do 4 uczniów.


8. Liczba nauczycieli w klasach

W szkołach specjalnych i w szkołach ogólnodostępnych z oddziałami specjalnymi dla uczniów z upośledzeniem umysłowym, z niepełnosprawnością ruchową, z autyzmem i niepełnosprawnościami sprzężonymi (także w przedszkolu) powinna być zatrudniona pomoc nauczyciela (druga osoba, która będzie w czasie lekcji pomagała uczniom).
W razie potrzeby szkoła może zatrudnić pomoc nauczyciela również w klasach V i VI, a nawet w gimnazjum.

W klasach integracyjnych powinien być zatrudniony drugi pedagog - nauczyciel z przygotowaniem do pracy w szkole specjalnej, który ma za zadanie pomagać uczniom niepełnosprawnym w czasie lekcji. Także w tego typu klasach może być zatrudniona pomoc nauczyciela.


9. Nauczanie indywidualne
Jeżeli w żadnej pobliskiej szkole nie ma klasy odpowiedniej dla dziecka, albo dziecko źle się w szkole czuje, rodzice mogą się zgodzić na indywidualne nauczanie. W lutym 2003 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dn. 29 stycznia 2003 r. w sprawie sposobu i trybu organizowania indywidualnego nauczania (Dz. U. z 2003r., Nr 23, poz. 193). Określa ono, że indywidualne nauczanie może odbywać się w miejscu pobytu ucznia, w szczególności w domu, w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym lub w placówce opiekuńczo-wychowawczej. Jednak nie wyklucza to organizowania nauczania indywidualnego na terenie szkoły (miejsca pobytu ucznia) i możliwości włączania dziecka do wybranych zajęć grupowych w klasie szkolnej (np. lekcje plastyki, w-fu). Dzieci, którym przyznano indywidualne nauczanie wymagają szczególnego wsparcia. Bardzo ważne jest umożliwienie im, w jak najszerszym zakresie, kontaktów rówieśniczych w środowisku szkolnym. Jedynie stan zdrowia dziecka może uniemożliwić mu uczęszczanie na zajęcia grupowe.

Na stronach internetowych Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu ukazała się informacja dotycząca indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży. Czytamy w niej: “Dla każdego ucznia, któremu poradnia psychologiczno-pedagogiczna wydała orzeczenie o nauczaniu indywidualnym, dyrektor szkoły ustala zasady, zakres, miejsce i czas prowadzenia zajęć. Nie oznacza to odebrania tym uczniom prawa do uczestniczenia w zajęciach lekcyjnych i innych formach życia szkoły. Dzieci, którym przyznano indywidualne nauczanie wymagają szczególnego wsparcia. Najważniejsze jest umożliwienie im, w jak najszerszym zakresie, kontaktów rówieśniczych w środowisku szkolnym”.


Nauczanie indywidualne organizuje dyrektor szkoły (na podst. orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego). Musi on też zapewnić i opłacić nauczycieli prowadzących zajęcia. Dziecko, które ma przyznane nauczanie indywidualne, otrzymuje świadectwo ukończenia klasy lub szkoły na podstawie egzaminów klasyfikacyjnych przeprowadzonych przez szkołę, do której powinno uczęszczać. Egzaminy powinny być zorganizowane w sposób dostosowany do możliwości i stopnia rozwoju dziecka.


Nauczanie indywidualne dyrektor organizuje wyłącznie na wniosek rodziców i za ich zgodą.
10. Dostosowanie treści nauczania do możliwości ucznia
W art. 1 ustawy o systemie oświaty napisane jest, że “System oświaty zapewnia w szczególności: .....4) dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych uczniów...., 5) możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież niepełnosprawną zgodnie z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami, 5a) opiekę nad uczniami niepełnosprawnymi przez umożliwienie realizowania zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów nauczania oraz zajęć rewalidacyjnych...”.

Przedszkola i szkoły (ogólnodostępne, integracyjne) zapewniają dzieciom i młodzieży niepełnosprawnym odpowiednie warunki do nauki oraz realizację programu nauczania dostosowanego do indywidualnych potrzeb i możliwości ucznia. Podstawą do korzystania przez dziecko z dostosowanego do jego potrzeb programu nauczania jest orzeczenie o potrzebie nauczania specjalnego (dyrekcja, nauczyciel mogą na tej odstawie dostosować wymagania edukacyjne). Podstawą do dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia rozwojowe jest także opinia wydana przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną (opinia ta jest wiążąca dla szkoły – dostosowanie wymagań odbywa się wtedy obowiązkowo).


Zindywidualizowany program edukacji może być utworzony także na podstawie orzeczenia o potrzebie nauczania indywidualnego. Program ten opracowuje zespół nauczycieli i specjalistów pracujących w szkole. Oczywiście musi to odbywać się we współpracy z rodzicami oraz innymi specjalistami pracującymi z dzieckiem poza szkołą.


11. Zajęcia rewalidacyjne dla ucznia niepełnosprawnego


Szkoły powinny organizować dla uczniów mających trudności w nauce (w tym uczniów niepełnosprawnych) zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze oraz zajęcia wspomagające rozwój – zajęcia rewalidacyjne (dotyczy to także dzieci z autyzmem). Zajęcia te mogą być prowadzone z udziałem wolontariuszy. Są one bezpłatne i dobrowolne.


Plan nauczania w danej szkole powinien zawierać oprócz zajęć edukacyjnych także tzw. “godziny dyrektorskie” (godziny do dyspozycji dyrektora szkoły) oraz zajęcia o charakterze terapeutyczno-wychowawczym (zajęcia rewalidacyjne czyli zajęcia wspomagające rozwój): zajęcia rozwijające, kompensacyjne i usprawniające. “Godziny dyrektorskie” mogą być przeznaczone m.in. na zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze.


Dyrektor szkoły, w uzgodnieniu z organem prowadzącym (gmina / miasto), przydziela dodatkowe godziny na prowadzenie indywidualnych zajęć rewalidacyjnych z uczniami niepełnosprawnymi. Zajęcia te mogą obejmować m.in.: pracę nad wadami wymowy, poprawę orientacji przestrzennej i poruszania się, naukę alternatywnych metod komunikacji. W trakcie tych zajęć powinny być także realizowane zalecenia wynikające z programów rewalidacji, terapii dziecka.


Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze organizowane są dla grupy 4 – 8 uczniów ze znacznymi trudnościami w nauce określonych przedmiotów. Zajęcia rewalidacyjne – specjalistyczne prowadzone są zazwyczaj dla 2 – 5 uczniów. W uzasadnionych przypadkach zajęcia te mogą być prowadzone indywidualnie (dotyczy to także dzieci z autyzmem). O objęciu ucznia zajęciami dydaktyczno-wyrównawczymi lub zajęciami specjalistycznymi decyduje dyrektor szkoły (oczywiście za zgodą rodziców dziecka). I on także decyduje, na wniosek rodziców lub nauczyciela prowadzącego dane zajęcia, o zakończeniu udzielania tej formy pomocy.


Podstawę prawną do ubiegania się o wspominane wyżej dodatkowe zajęcia dla ucznia niepełnosprawnego (w tym ucznia z autyzmem) stanowią: ustawa o systemie oświaty (art. 1), rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dn. 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001 r., Nr 61, poz. 624 z późn. zm.), rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dn. 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. z 2002 r., Nr 15, poz. 142 z późn. zm.), rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dn. 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003 r., Nr 11, poz. 114), rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dn. 18 stycznia 2005 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. z 2005 r.,
Nr 19,poz. 167).

[Alicja]

Kształcenie specjalne - procedury i organizacje

1. Dzieci i młodzież niepełnosprawna – gwarancje ustawy o systemie oświaty

a) kształcenie specjalne

W myśl art. 1 pkt 5 i 5a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, system oświaty zapewnia dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej oraz niedostosowanej społecznie opiekę oraz możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół. Zapewnienie kształcenia dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej oraz opieka nad uczniami niepełnosprawnymi odbywa się przez umożliwianie realizowania zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów nauczania oraz zajęć rewalidacyjnych - zgodnie z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami dzieci i młodzieży niepełnosprawnej. System oświaty obejmuje dzieci i młodzież niepełnosprawną oraz niedostosowaną społecznie, wymagającą stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy, odrębną, szczególną formą kształcenia, jaką jest kształcenie specjalne. Stanowi o tym art. 71b ust. 1 ustawy o systemie oświaty.

Zgodnie z art. 71b ust. 2 ustawy o systemie oświaty dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej oraz niedostosowanej społecznie organizuje się kształcenie i wychowanie w zależności od rodzaju niepełnosprawności, w tym stopnia upośledzenia umysłowego. Kształcenie tych dzieci i młodzieży ma stosownie do ich potrzeb umożliwiać naukę w dostępnym dla nich zakresie, usprawnianie zaburzonych funkcji, ma zapewniać rewalidację i resocjalizację, a także ma zapewniać specjalistyczną pomoc i opiekę.

b) zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze

Na podstawie art. 16 ust. 7 ustawy o systemie oświaty udział dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim w zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych uznaje się za spełnianie obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki.

c) zespoły wczesnego wspomagania rozwoju dziecka

W art. 71b ust. 2a ustawy o systemie oświaty przewiduje się tworzenie zespołów wczesnego wspomagania rozwoju dziecka w celu pobudzania psychoruchowego i społecznego rozwoju dziecka, od chwili wykrycia niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole, prowadzonego bezpośrednio z dzieckiem i jego rodziną. Zespoły wczesnego wspomagania rozwoju dziecka mogą być tworzone w przedszkolach, szkołach podstawowych, przedszkolach specjalnych, szkołach podstawowych specjalnych, w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych i specjalnych ośrodkach wychowawczych, a także w publicznych i niepublicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradniach specjalistycznych.

2. Ramy prawne

Regulacje dotyczące kształcenia specjalnego znajdują się w art. 71b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, Nr 273, poz. 2703 i Nr 281, poz. 2781, z 2005 r. Nr 17, poz. 141, Nr 94, poz. 788, Nr 122, poz. 1020, Nr 131, poz. 1091, Nr 167, poz. 1400 i Nr 249, poz. 2104, z 2006 r. Nr 144, poz. 1043, Nr 208, poz. 1532 i Nr 227, poz. 1658, z 2007 r. Nr 42, poz. 273, Nr 80, poz. 542, Nr 115, poz. 791, Nr 120, poz. 818, Nr 180, poz. 1280 i Nr 181, poz. 1292 oraz z 2008 r. Nr 70, poz. 416 i Nr 145, poz. 917), dalej „ustawa o systemie oświaty”, oraz w wydanych na podstawie ustawy o systemie oświaty aktach wykonawczych, które zostaną wyspecyfikowane i częściowo scharakteryzowane w dalszej części niniejszego opracowania.


3. Procedura orzekania o potrzebie kształcenia specjalnego i o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych; opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka 1



Regulacje dotyczące procedury orzekania o potrzebie kształcenia specjalnego i o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz wydawania opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka zawiera rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz. U. Nr 173, poz. 1072). Rozporządzenie zostało wydane na podstawie art. 71b ust. 6 ustawy o systemie oświaty i obowiązuje od dnia 15 października 2008 r. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. zastąpiło dotychczasowe przepisy dotyczące orzekania o kształceniu specjalnym, tj. rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 lutego 2001 r. w sprawie orzekania o potrzebie kształcenia specjalnego lub indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży oraz wydawania opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, a także szczegółowych zasad kierowania do kształcenia specjalnego lub indywidualnego nauczania (Dz. U. Nr 13, poz. 114 oraz z 2003 r. Nr 23, poz. 192).


4. Organizowanie szkolnictwa specjalnego i integracyjnego; zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze; wczesne wspomaganie rozwoju dziecka

Kształcenie specjalne i integracyjne

a) szkoły, placówki i ośrodki

Kształcenie specjalne może być prowadzone w formie nauki w:

* szkołach ogólnodostępnych,
* szkołach lub oddziałach integracyjnych;

Zgodnie z art. 3 pkt 2a ustawy o systemie oświaty, oddział integracyjny to oddział szkolny, w którym uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego uczą się i wychowują razem z pozostałymi uczniami; zgodnie z art. 3 pkt 2c ustawy o systemie oświaty, szkoła integracyjna to szkoła, w której wszystkie oddziały są oddziałami integracyjnymi.

* szkołach lub oddziałach specjalnych;

W myśl art. 3 pkt 1a ustawy o systemie oświaty, szkoła specjalna lub oddział specjalny to odpowiednio szkoła lub oddział dla uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub szkoła lub oddział zorganizowane w zakładzie opieki zdrowotnej, w tym w zakładzie opiekuńczo-leczniczym i zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, a także w jednostce pomocy społecznej, w celu kształcenia dzieci i młodzieży przebywających w tym zakładzie lub jednostce, w których stosuje się odpowiednią organizację kształcenia oraz specjalne działania opiekuńczo-wychowawcze.

* ośrodkach, o których mowa w art. 2 pkt 5 ustawy o systemie oświaty, tj. w: młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych, specjalnych ośrodkach wychowawczych dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania, ośrodkach umożliwiających dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim oraz dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym ze sprzężonymi niepełnosprawnościami realizację obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki.

Warunki organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie, wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy, w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych; przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi; przedszkolach i szkołach integracyjnych - określa wydane na podstawie art. 71b ust. 7 pkt 3 ustawy o systemie oświaty rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. Nr 19, poz. 167).

Warunki organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie, wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy, w przedszkolach specjalnych oraz oddziałach specjalnych w przedszkolach ogólnodostępnych; szkołach specjalnych wszystkich typów, w tym szkołach przysposabiających do pracy, oraz oddziałach specjalnych w szkołach ogólnodostępnych; młodzieżowych ośrodkach wychowawczych; młodzieżowych ośrodkach socjoterapii; specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych; specjalnych ośrodkach wychowawczych; ośrodkach umożliwiających dzieciom i młodzieży upośledzonym umysłowo w stopniu głębokim, a także dzieciom i młodzieży upośledzonym umysłowo ze sprzężonymi niepełnosprawnościami, realizację obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego, obowiązku nauki - określa wydane na podstawie art. 71b ust. 7 pkt 2 ustawy o systemie oświaty rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach (Dz. U. Nr 19, poz. 166).

Rodzaje i szczegółowe zasady działania publicznych: młodzieżowych ośrodków wychowawczych, młodzieżowych ośrodków socjoterapii, specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych i specjalnych ośrodków wychowawczych dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania, oraz ośrodków umożliwiających dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, a także dzieciom i młodzieży upośledzonym umysłowo ze sprzężonymi niepełnosprawnościami realizację obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego oraz obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, a także warunki pobytu dzieci i młodzieży w placówkach i wysokość i zasady odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w placówkach - reguluje rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 marca 2005 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach (Dz. U. Nr 52, poz. 467, z późn. zm.)

Organizację kształcenia w szkołach specjalnych zorganizowanych w zakładach opieki zdrowotnej i jednostkach pomocy społecznej określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 27 lutego 2003 r. w sprawie organizacji kształcenia oraz warunków i form realizowania specjalnych działań opiekuńczo-wychowawczych w szkołach specjalnych zorganizowanych w zakładach opieki zdrowotnej i jednostkach pomocy społecznej (Dz. U. Nr 51, poz. 446).

b) ramowe statuty

Zgodnie z § 1 ust. 2 i 3 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624, z późn. zm.), ramowy statut publicznego przedszkola stosuje się nie tylko w przedszkolach ogólnodostępnych, ale i w przedszkolach integracyjnych i specjalnych, oraz ramowe statuty: publicznej szkoły podstawowej, publicznego gimnazjum, publicznego liceum ogólnokształcącego, publicznego liceum profilowanego, publicznego technikum, publicznej zasadniczej szkoły zawodowej, publicznego uzupełniającego liceum ogólnokształcącego i publicznej szkoły policealnej - stosuje się w ogólnodostępnych szkołach dla dzieci i młodzieży, jak również w szkołach integracyjnych i specjalnych. W poszczególnych ramowych statutach wymienionych typów szkół i w ramowym statucie przedszkola szczególne regulacje dotyczące szkolnictwa specjalnego i integracyjnego można scharakteryzować jako dotyczące przede wszystkim nazwy danej jednostki (przedszkola, szkoły), jej zadań, wymogów odnośnie liczby uczniów w oddziałach, a także wymogów odnoszących się do zatrudniania nauczycieli posiadających specjalne przygotowanie pedagogiczne oraz specjalistów prowadzących zajęcia rewalidacyjne, a także zatrudniania pomocy nauczyciela.

Ramowe statuty publicznych: młodzieżowego ośrodka wychowawczego, młodzieżowego ośrodka socjoterapii, specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego, specjalnego ośrodka wychowawczego, ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego określają odpowiednio załączniki nr 3-7 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 marca 2005 r. w sprawie ramowych statutów placówek publicznych (Dz. U. Nr 52, poz. 466).

c) przyjmowanie do szkolnictwa specjalnego i integracyjnego

Szczegółowe zasady przyjmowania kandydatów do szkolnictwa specjalnego i integracyjnego określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 20 lutego 2004 r. w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych (Dz. U. Nr 26, poz. 232).


- przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja – specjalne i integracyjne

Zgodnie z § 6 rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 20 lutego 2004 r. w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych, do przedszkola specjalnego, szkoły podstawowej specjalnej i gimnazjum specjalnego oraz do oddziałów specjalnych w przedszkolach, szkołach podstawowych i gimnazjach ogólnodostępnych przyjmowane są, na wniosek rodziców lub prawnych opiekunów, dzieci posiadające orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, wydane przez zespół orzekający działający w publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej, na podstawie odrębnych przepisów. Natomiast do przedszkola integracyjnego, szkoły podstawowej integracyjnej i gimnazjum integracyjnego oraz do oddziałów integracyjnych w przedszkolach, szkołach podstawowych i gimnazjach ogólnodostępnych, na wniosek rodziców (prawnych opiekunów), przyjmowane są dzieci posiadające orzeczenie potrzebie kształcenia specjalnego, zaś dzieci pełnosprawne – na zasadach ogólnych określonych w tym rozporządzeniu.


- szkoły ponadgimnazjalne – specjalne

Zgodnie z § 7 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 20 lutego 2004 r. w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych, o przyjęcie do klasy pierwszej szkół ponadgimnazjalnych (ogólnodostępnych i specjalnych):

* zasadniczej szkoły zawodowej, liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego, technikum oraz szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy mogą ubiegać się absolwenci gimnazjum;
* uzupełniającego liceum ogólnokształcącego i technikum uzupełniającego mogą ubiegać się absolwenci zasadniczych szkół zawodowych;
* (o przyjęcie na semestr pierwszy) szkoły policealnej mogą ubiegać się absolwenci posiadający wykształcenie średnie;

Kandydaci niepełnosprawni ubiegający się o przyjęcie do klasy pierwszej szkół ponadgimnazjalnych oraz kandydaci do klasy pierwszej szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy powinni posiadać orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, wydane przez zespół orzekający działający w publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej (§ 7 ust. 5 rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 20 lutego 2004 r. w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych), z tym że kandydaci do klasy pierwszej szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy przyjmowani są na wniosek rodziców lub prawnych opiekunów (§ 11 rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 20 lutego 2004 r. w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych).

Do obowiązków jednostek samorządu terytorialnego prowadzących szkoły i oddziały integracyjne oraz specjalne należy ustalenie w porozumieniu z dyrektorami szkół liczby oddziałów klas pierwszych oraz liczby uczniów przyjmowanych do klas pierwszych szkół i oddziałów integracyjnych oraz szkół i oddziałów specjalnych. Jednostki samorządu terytorialnego przekazują te ustalenia kuratorowi oświaty oraz upowszechniają informacje dla kandydatów (§ 24 rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 20 lutego 2004 r. w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych).

d) organizacja roku szkolnego

Zgodnie z § 3 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 kwietnia 2002 r. w sprawie organizacji roku szkolnego (Dz. U. Nr 46, poz. 432, z późn. zm.), dyrektorzy szkół specjalnych, przy których zorganizowany jest internat, i dyrektorzy specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych, w porozumieniu z rodzicami lub prawnymi opiekunami i po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej, mogą połączyć zimową przerwę świąteczną z feriami zimowymi.

e) dokumentowanie przebiegu nauczania

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz. U. Nr 23, poz. 225, z późn. zm.) zawiera regulacje adresowane do specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych i specjalnych ośrodków wychowawczych. Specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy i specjalny ośrodek wychowawczy prowadzą księgę wychowanków. Wpisów w księdze wychowanków dokonuje się chronologicznie według dat przyjęcia wychowanków. Ponadto ośrodki te obowiązane są do prowadzenia dla każdej grupy wychowanków dzienników zajęć wychowawczych, w których dokumentuje się przebieg zajęć wychowawczych w danym roku szkolnym


Zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze

Zasady organizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych określa wydane na podstawie art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535, z późn. zm.) - rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 1997 r. w sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim (Dz. U. Nr 14, poz. 76)


Zespoły wczesnego wspomagania rozwoju dziecka

Na podstawie art. 71b ust. 2b ustawy o systemie oświaty, dyrektorzy przedszkoli specjalnych, szkół podstawowych specjalnych, młodzieżowych ośrodków wychowawczych, młodzieżowych ośrodków socjoterapii, specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych i specjalnych ośrodków wychowawczych, a także dyrektorzy właściwych ze względu na miejsce zamieszkania dziecka szkół podstawowych ogólnodostępnych i integracyjnych oraz dyrektorzy publicznych i niepublicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradni specjalistycznych, organizują wczesne wspomaganie rozwoju dziecka w porozumieniu z organami prowadzącymi wyżej wymienione przedszkola, szkoły, placówki i ośrodki.

Ponadto, w art. 71b ust. 7 pkt 1 ustawy o systemie oświaty zawarto dla Ministra Edukacji Narodowej upoważnienie do określenia w drodze rozporządzenia warunków organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci, kwalifikacji wymaganych od osób prowadzących wczesne wspomaganie, uwzględniając w szczególności przygotowanie do pracy z małymi dziećmi o zaburzonym rozwoju psychoruchowym, a także formy współpracy z rodziną dziecka.

[stokrota]

Chciałam tu tylko dodać, że nawet w szkole specjalnej dziecko może mieć tylko o rok przedłużony czas nauki na każdym etapie tzn. po roku w kl. 1-3, 4-6 i gimnazjum - w sumie 3 lata dłużej. Oczywiście zacząć szkołę może później, niekoniecznie w wieku 6-7 lat.
Po 18 r.ż. Anki musiałam już pisać podanie do kuratorium (z uzasadnieniem) o możliwość kontynuacji nauki przez Anię w gimnazjum. Zgodzili się bez problemu, ale już jej koleżanka musiała się z nimi pożegnać, bo miała za dużo lat.

[Janusz]

Michaszek na razie ma orzeczenie Poradni Psychologiczno Pedagogicznej o odroczeniu obowiązku szkolnego do 10 roku życia.
Ma skończone 7 lat i nadal uczęszcza do przedszkola integracyjnego.

[stokrota]

Ania też miała odroczony obowiązek szkolny - poszła do szkoły mając 9 lat. Obecnie jest w klasie drugiej gimnazjum specjalnego.

[mamagugu]

A jaki jest cel takiego odwlekania?

[grażyna]

Aneta miała odroczony obowiązek szkolny o rok, na mój wniosek. Wystraszyła mnie szkolna pedagog, która przedstawiła mi propozycje nie do odrzucenia: albo odroczę albo szkoła specjalna odległa o 25km i internat. Wybrałam odroczenie. Dopiero póżniej dowiedziałam sie o nauczaniu indywidualnym, a znacznie później o tym, że zwykła miejscowa szkoła też wchodziła w grę. Oczywiście nie od tej pani pedagog się dowiedziałam.
Więc u mnie powodem odwlekania był strach przed oddaniem siedmioletniej Anety do internatu(kojarzył mi się z domem opieki)

[olinka35]

Moja Ania też poszła do szkoły w wieku 9 lat. Obecnie chodzi do 5 kl szkoły specjalnej. W tym roku postanowiłam przedłużyć jej naukę o rok. Zresztą nie tylko ja bo reszta rodziców z klasy też to zrobiła. Tak wiec Ania będzie miała te same koleżanki i nauczyciela. W szkole do której uczęszcza moja córka dzieci mogą uczyć do 21 lat.

[stokrota]

[ilonadora]

Również moja Marta miała odraczany obowiązek w klasie 3-ciej,w 6-stej i teraz 2 giej gimnazjum -zresztą cały czas z tą samą klasą w sumie cała klasa Marty chodziła razem też do przedszkola więc bardzo dobrze się znamy i dzieci też bardzo się lubią nie wiem jak będziemy się rozstawać- ciężko będzie....

[anilah17]

Stokrotko piszesz "nawet w szkole specjalnej dziecko może mieć tylko o rok przedłużony czas nauki na każdym etapie tzn. po roku w kl. 1-3, 4-6 i gimnazjum - w sumie 3 lata dłużej" nie zgadzam się z tym ponieważ "Zgodnie z § 3, ust. 7 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz.U. nr 15, poz. 142 z późn. zm.) dla uczniów niepełnosprawnych można przedłużyć okres nauki na każdym etapie edukacyjnym co najmniej o jeden rok, zwiększając proporcjonalnie liczbę godzin zajęć edukacyjnych"zatem wynika że można wydłużyć etap edukacyjny więcej niż o jeden rok.Trzeba np.w połowie 2 kl.złożyć wniosek do dyrekcji aby można było dziecko pozostawić w kl.3 przez kolejny rok.Nie jest to traktowane jako odroczenie tylko wydłużenie etapu edukacyjnego.

[honia22]

Witam.
Bartek od września ma iść do zerówki,tylko martwię się że nie da sobie rady.
Mało mówi,korzysta z pieluch i rzadko kto go rozumie.
Jak mogę go odroczyć od obowiązku szkolnego?
Gdzie się zgłosić?
Jakie papiery będą mi potrzebne?
Dodam że ma orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego na czas etapu edukacyjnego(do końca kl.III z uwagi na: upośledzenie umysłowe stopnia znacznego.

[vagabunda8]

Musisz się zgłosić do poradni PPP. Tam powiedzą Ci dokładnie jakie dokumenty potrzebne, ale na pewno orzeczenie o niepełnosprawności, opinia psychologa, jak chodził do przedszkola, dobrze jest mieć pismo z miejsca, gdzie chodzicie na rehabilitację.
Jeśli zerówka jest już obowiązkowa, to musisz skontaktować się z rejonowa szkołą.

[Megi1981]