[Maciejka]

OBNIŻENIE WYMIARU CZASU PRACY ZAMIAST URLOPU WYCHOWAWCZEGO
Anna Martuszewicz
Źródło: Serwis Prawno-Pracowniczy 4/2007 z 23.01.2007, str. 17

Wskazanie przez pracownika okresu, w którym chciałby korzystać z obniżonego wymiaru czasu pracy, wiąże pracodawcę, jeśli mieści się w okresie uprawnienia do urlopu wychowawczego.
Od 1 stycznia 2004 r. prawo pracy daje pracownikom uprawnionym do urlopu wychowawczego prawo złożenia wniosku w sprawie obniżenia wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Pracodawca ma obowiązek wniosek ten uwzględnić (art. 1867 k.p.). Prawo to przysługuje pracownikom legitymującym się co najmniej 6-miesięcznym stażem pracy (chodzi tu wyłącznie o formalne pozostawanie w stosunku pracy, nie zaś o faktyczne wykonywanie pracy). Urlop wychowawczy jest ograniczony czasowo - skorzystać z niego można w wymiarze 3 lat i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 4. roku życia (art. 186 k.p).

Przykład
Pracownica niekorzystająca uprzednio z urlopu wychowawczego, legitymująca się rocznym stażem pracy, złożyła wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy w chwili, gdy dziecko skończyło 3 lata. Z obniżenia będzie mogła skorzystać do ukończenia przez dziecko 4. roku życia, a więc maksymalnie przez rok.
Pracownik sprawujący opiekę nad dzieckiem, które z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności wymaga osobistej opieki, jest uprawniony do "dodatkowego" urlopu wychowawczego w wymiarze 3 lat, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia.

Przykład
Pracownica, która wykorzystała 3 lata urlopu wychowawczego, posiadająca 5-letnie dziecko przedstawiła pracodawcy orzeczenie o jego niepełnosprawności. Wystąpiła jednocześnie o obniżenie wymiaru czasu pracy do 3/4 etatu na okres 2 lat. Pracodawca ma obowiązek uwzględnić wniosek, zaś pracownicy pozostanie jeszcze rok (ale nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 18 lat), w czasie którego będzie mogła skorzystać z urlopu wychowawczego lub obniżenia wymiaru czasu pracy.
Wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy może złożyć każdy pracownik spełniający wszystkie podane wyżej warunki. Okres skróconego wymiaru może wynosić maksymalnie nawet 6 lat.
Z uprawnienia do obniżenia wymiaru czasu pracy może skorzystać zarówno pracownik - ojciec lub opiekun dziecka, jak i pracownica - matka lub opiekunka, z tym że jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie są zatrudnieni, z uprawnienia tego może korzystać tylko jedno z nich (art. 1891 k.p.), dlatego pracownik powinien przedstawić oświadczenie o niekorzystaniu przez drugie z rodziców (opiekuna) z tego uprawnienia.

Realizacja uprawnienia
Obniżenie wymiaru czasu pracy następuje na wniosek pracownika. Przepisy nie regulują ani formy, ani trybu składania/rozpatrywania wniosku (w tym terminu jego złożenia). Nie odsyłają także w tym względzie do regulacji dotyczących udzielania urlopu wychowawczego.
W związku z tym należy przyjąć, że wniosek może być złożony w każdym czasie, nawet "z dnia na dzień" - zaś pracodawca ma obowiązek uwzględnić wniosek. Wątpliwości mogą pojawić się w zakresie doręczania wniosku - w tym zakresie należałoby stosować przepisy art. 61 k.c. w zw. z art. 300 k.p. (traktując wniosek jako oświadczenie woli pracownika). Wniosek zostaje złożony z chwilą, gdy adresat (pracodawca) będzie miał możliwość zapoznania się z jego treścią.
Wobec braku szczegółowych regulacji pojawiają się pewne problemy dotyczące realizacji omawianego uprawnienia - w szczególności dotyczące cofnięcia i zmiany wniosku, wcześniejszej rezygnacji. W zasadzie każda z tych czynności jest możliwa za zgodą pracodawcy. Jednakże brak jest podstaw do przyjęcia, że zmiana lub cofnięcie wniosku czy też rezygnacja z obniżenia wymiaru czasu pracy może być dokonana jednostronnie przez pracownika, choćby przy zachowaniu zasad przewidzianych dla urlopu wychowawczego, chyba że strony stosunku pracy umówią się inaczej. Wyjątkiem będzie sytuacja, gdy oświadczenie pracownika dotyczące odwołania wniosku dotrze do pracodawcy jednocześnie z wnioskiem lub wcześniej (art. 61 § 2 k.c. w zw. z art. 300 k.p.).

Złożenie wniosku
Wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy może być złożony w formie dowolnej. Wskazane jest jednak, aby zachowana została forma pisemna, co pozwoli pracownikowi udokumentować złożenie wniosku, zaś pracodawcy, że obniżenie zostało dokonane zgodnie z wnioskiem pracownika. W razie ustnego złożenia wniosku przez pracownika wskazane byłoby sporządzenie notatki potwierdzającej fakt złożenia i treść wniosku.
Przyjmuje się, że wniosek powinien określać datę rozpoczęcia i zakończenia korzystania z obniżenia wymiaru czasu pracy (choćby pośrednio przez wskazanie okresu), wymiar czasu pracy, do którego ma nastąpić obniżenie (nie może być niższy niż pół etatu).
Dopuszczalne jest wielokrotne składanie wniosku, a w każdym zaś kolejnym pracownik może wskazywać różne (obniżone) wymiary czasu pracy. Jedynym ograniczeniem pozostaje wymóg, aby wymiar ten nie był niższy aniżeli połowa wymiaru czasu pracy tego pracownika.
We wniosku pracownik, wskazując okres, w którym będzie chciał korzystać z obniżenia wymiaru czasu pracy, może oznaczyć go jako krótszy niż ten, w którym byłby uprawniony do urlopu wychowawczego. Nie ma przeszkód prawnych, aby pracownik wykorzystał część urlopu wychowawczego, w pozostałym okresie korzystając z obniżenia wymiaru czasu pracy.
Nieuwzględnienie wniosku pracownika o obniżenie wymiaru czasu pracy może skutkować odpowiedzialnością za wykroczenie przeciwko prawom pracownika.

Ustalenie czasu pracy
Obniżenie wymiaru czasu pracy pociąga za sobą konieczność ustalenia dla pracownika rozkładu czasu pracy. W tym zakresie przepisy nie nakazują uwzględnienia wniosku pracownika, co oznacza, że pracodawca może jednostronnie ustalić godziny pracy takiego pracownika. Jednak ze względu na cel przepisu wskazane byłoby osiągnięcie porozumienia między stronami stosunku pracy w tym zakresie. Na przykład przy zatrudnieniu na pół etatu w podstawowym systemie czasu pracy pracownik może wykonywać pracę od poniedziałku do piątku po 4 godziny lub też 2 dni w tygodniu po 8 godzin, zaś trzeciego dnia 4.
Z obniżenia wymiaru czasu pracy na podstawie art. 1867 k.p. mogą skorzystać też pracownicy, których pełny wymiar czasu pracy jest niższy od wynikającego z przepisów Kodeksu pracy, np. pracownicy niepełnosprawni.
Pracownik korzystający z obniżenia wymiaru czasu pracy nie może być w żadnym razie traktowany jako osoba korzystająca z urlopu wychowawczego. Oznacza to, że do pracownika, który złożył wniosek przewidziany w art. 1867 k.p., nie będą miały zastosowania przepisy dotyczące uprawnień przewidzianych dla osób korzystających z urlopów wychowawczych, w tym również przepisy dotyczące szczególnej ochrony stosunku pracy - umowa o pracę może zatem zostać rozwiązana na zasadach ogólnych.

źródełko

[JacekP]

To jest bardzo ciekawe co piszesz ja w swojej miejscowości próbowałem się dowiedzieć czegoś więcej na ten temat (po przeczytaniu Twoje tekstu) , ale Pni w punkcie informacji osób niepełnosprawnych, nic o tym nie słyszała, nawet gdzieś dzwoniła i tam też nie wiedzieli. Będę śledził ten temat i jeżeli pozwolisz to chętnie go wydrukuję i przedstawię w Pani w informacji.
Pozdrawiam

[Maciejka]

To prawo wynika wprost z Kodeksu Pracy - art 186 7
"Pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy wniosek o obniżenie jego wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika."

[emka205]

ja właśnie korzystam z tej formy i bardzo polecam

[Iga]

a jak to wyglada finansowo? 1/2 placi irma i 1/2 z zasilku nasze najukochansze panstwo?

[emka205]

niestety, płaci tylko firma. 1/2 pensji i to wszystko.
to rozwiązanie radze stosować tylko w przypadkach gdy ma się lojalnych pracodawców i pewność, że jak będziecie chciały wrócić na cały etat to pracodawca te połówkę wam "zwróci", bo może być tak, że na te drugą połówkę zatrudni inną osobę i do całego etatu już nie wrócicie. Zgodnie z prawem, gdy zmniejszymy wymiar czasu pracy w okresie wychowawczego to prawo nas nie chroni tak jakbyśmy z tego wychowawczego w pełni korzystały (siedziały w domu), dlatego pracodawca może nawet nas w tym okresie zwolnić.

[kabatka]

Post powyższy emki jest z 2008 r. - od tego czasu zmieniło się o tyle, że jeśli złożymy wniosek o obniżony wymiar czasu pracy, przez kolejnych 12 mies. jesteśmy chronione przed zwolnieniem. Reguluje to poniższy artykuł:

Art. 186⁸.
§ 1. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia
złożenia przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy w tym czasie jest dopuszczalne tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

źródło - Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem

Mam przy okazji inne pytanie - może ktoś z Was się orientuje i może mi podsunąć podstawę prawną na następujący temat - otóż czy przy zadaniowym trybie pracy przysługuje przerwa na karmienie?
Nigdzie nie mogę tego znaleźć, wydaje mi się, że jeśli prawo nie wyszczególnia akurat zadaniowego czasu pracy, wtedy każdej pracownicy karmiącej, która pracuje więcej niż 4 godz. przysługuje ta przerwa. Ale wolałabym mieć pewność

[groszek]

Na oddziale chirurgi rodzice są zbulwersowani, że dostaną tylko zaświadczenie, że dziecko przebywa w szpitalu, ale nie dostaną zwolnienia z pracy, chociaż siedzą przy dziecku, bo szpital ma personel, który gwarantuje opiekę nad dziećmi 24 h na dobę!!!

[nefre]

Kabatko, w Kodeksie Pracy nie spotkałam się ze wzmianka o zadaniowym trybie pracy..
moim zdaniem jeżeli pracujesz nie krócej niż 4 godziny, a nie dłużej niż 6 godzin, przysluguje Ci jedna 30 minutowa przerwa, natomiast jeżeli pracujesz 6 do 8 godzin, przysługją Ci dwie 30 minutowe przerwy, które możesz sobie złączyć ( i godzinkę prędzej skończyć pracę )

[mama kubusia]

Sylwia, jesteś tego pewna co piszesz
Kurcze, że ja o tym wcześniej nie wiedziałam. Mój szef wylicza nam każde 5 minut. Wścieka się jak jemy śniadanie, a jak rozmawiamy ze sobą dłużej niż 2 minuty to już krzywo patrzy. Pracuję jak dziki osioł 8 godzin od prawie dwóch lat i nie wiedziałam, że przysługuje mi godzinna przerwa.

[nefre]

Ania, to chodzi o karmienie piersią jeżeli karmisz jeszcze Kubusia, to naj najbardziej Ci przerwa przysługuje

co do pracownicy nie karmiącej, jeżeli chodzi o przerwy na posiłki, to jest to kwestia regulaminu wewnątrzzakładowego (zajrzyj do niego i zobacz czy jest tam wzmianka o przerwach na posiłki), ale ogólnie przyjęte jest, że ok 15 minut przysługje na śniadanie

[mama kubusia]

A to nie Ale karmiłam przez trzy miesiące mojej pracy jakby tak to zliczyć...
Widzę, że jesteś dobra w kodeksie pracy. Wiesz może coś na temat refundacji okularów dla pracownika siedzącego przy kompie

[boszka59]

Zawsze dobrze jest z tego korzystać.

[nefre]

Przy okazji następnych badań profilaktycznych w pracy, sprawdź, czy masz na skierowaniu napisane, że pracujesz przy komputerze (monitory ekranowe)-powinno to być zaznaczone.
Następtnie, jeżeli lekarz stwierdzi, że potrzebujesz okularów do wykonywania tej pracy, to pracodawca ma obowiązek Ci je zapewnić
na zaświadczenu lekarskim powinno być napisane, że wymagasz okularów.

[babciajanina]

Kurczę jak to się \zmieniło.Za czasów kiedy moje bliżniaczki byly młode wiekiem / już nie wspomne ile lat temu to było, co by kogoś nie urazić/ taki skrocony czas pracy , chodzi mi o przerwe na karmienie przysługiwał matkom karmiacym ale tylko do wieku 1 roku dziecka / w moim przypadku było to 1,5 godz. dziennie . Wobec wyjaśnienia Nefre - jak mama karmi 3 latka to też może z tego skróconego czasu pracy korzystać?