[kabatka]

Rehabilitacja duszy
Agnieszka Uczyńska
PAP - Nauka w Polsce

„Próby tworzenia, a tym bardziej narzucania podziałów między światem ludzi sprawnych i niepełnosprawnych są pozbawione sensu” – uważa socjolog Szymon Formela z Zakładu Socjologii Medycyny i Patologii Społecznej Akademii Medycznej w Gdańsku. Jego zdaniem, wszyscy niepełnosprawni, potrzebują rehabilitacji społecznej, która nada ich życiu właściwy wymiar.

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ W OCZACH SOCJOLOGA

Dysfunkcje powodują, że człowiek niepełnosprawny ma ograniczone możliwości. Jednak dzięki odpowiednim warunkom osoba taka ma szansę na samorealizację osobistą i zawodową. Niepełnosprawni mogą podejmować pracę i osiągaać na tym polu sukcesy na równi z osobami sprawnymi. Mogą też układać sobie życie w oparciu o inne wartości niż niepełnosprawność.
Te podstawowe zasady „rehabilitacji społecznej” osób niepełnosprawnych nie są niczym nowym. Jednak socjologowie udowadniają, że problem niepełnosprawności i rehabilitacji wymaga znacznie szerszej perspektywy badawczej. Na przykład zastanowienia się nad tym, kiedy kończy się potrzeba owej rehabilitacji – czy dzieje się tak w sytuacji choroby nieuleczalnej? A jeśli nie – jaki wymiar może mieć społeczna rehabilitacja osoby umierającej?

„Głównym celem rehabilitacji społecznej jest podniesienie jakości życia osoby niepełnosprawnej, chorej” – mówi Szymon Formela. „Rehabilitacja społeczna koncentruje się na towarzyszeniu osobie chorej niepostrzeżenie przeistaczając się we wsparcie społeczne” – dodaje.

Zdaniem socjologa, niepełnosprawność jest stanem obiektywnym. Stan ów wpływa na relacje osoby niepełnosprawnej z rodziną i otoczeniem. Badacz przekonuje, że konieczność rehabilitacji społecznej pojawia się wówczas, gdy wskutek niepełnosprawności, człowiek wychodzi z roli społecznej, którą pełnił dotychczas. Trzeba go wówczas wdrożyć w nową rolę, motywować do działania i pokonywania własnej choroby.

PODWÓJNE ZNACZENIE REHABILITACJI SPOŁECZNEJ

„Stereotypy, uprzedzenia i przesądy nie tylko zaburzają wzajemne relacje osób +po obu stronach barykady+, ale są istotnym czynnikiem wpływającym na dezintegrację osobowości jednostki niepełnosprawnej” – uważa Formela.

Jak wyjaśnia, osoba niepełnosprawna i jej najbliżsi znajdują się w podwójnie trudnej sytuacji. Po pierwsze, muszą zmierzyć się z materialną, fizjologiczną stroną niepełnosprawności. Jest to szczególnie wyraźne w przypadku osób, które wymagają pomocy lub pełnej obsługi związanej z czynnościami fizjologicznymi. Po drugie muszą stawić czoła barierom psychologicznym, mentalnościowym czy świadomościowym w relacjach z pełnosprawnymi. Zdaniem socjologa może to być trudne, ponieważ naruszenie ciała i upośledzenie jego funkcji postrzegane są przez społeczność „zdrową” negatywnie.

„Ludzie mają naturalną tendencję do +szufladkowania+ innych osób oraz różnych zjawisk i procesów zachodzących w otaczającej nas rzeczywistości. Człowiek postrzega drugiego człowieka powierzchownie, przez pryzmat łatwo dostrzegalnych, najbardziej wyrazistych cech, sytuacji, zdarzeń i na tej podstawie wyrabia sobie pogląd na jego temat. W konsekwencji podejmuje działania spójne z tym poglądem” – tłumaczy Formela.
W jego opinii, niniejsze cechy są bardzo istotne, wręcz konstytutywne, lecz nigdy nie przybliżą nas do poznania drugiego człowieka.

SPORT TO ZDROWIE – TYLKO DLA ZDROWYCH?

„Populacja osób niepełnosprawnych w Polsce liczy około 5 mln osób” – przypomina badacz. Jednocześnie zaznacza, że niewielka część tych osób jest aktywna zawodowo. Aby wytłumaczyć rozmiary barier społecznych, socjolog posługuje się przykładem sportu. „Dlaczego podczas Igrzysk Olimpijskich dysproporcje pomiędzy sportowcami zdrowymi a +paraolimpijczykami+ są tak istotne?” - zastanawia się Formela. Zwraca uwagę na czas antenowy w mediach i gratyfikację finansową za zdobyte medale. „Przecież obydwie grupy sportowców trenują z takim samym zaangażowaniem, korzystają z tych samych zdobyczy współczesnej medycyny oraz innych nauk, aby w sposób optymalny przygotować się do startów. Co więcej, bywały czasy w historii polskiego sportu, że jeden czy dwóch +paraolimpijczyków+ zdobyło więcej medali niż cała olimpijska reprezentacja sportowców zdrowych” – podkreśla. Według Formeli, takie podejście do niepełnosprawności może przekreślić szansę rozwoju osoby niepełnosprawnej. Bariery społeczne powodują bowiem, że człowiek kaleki lub chory boi się podejmować nowe wyzwania i ma zaniżoną samoocenę.

STEREOTYP „NIESZCZĘSNEGO KALEKI”

Uprzedzenia, zdaniem socjologa, są z reguły irracjonalne, a lęk wynika z niewiedzy. „W powszechnym rozumieniu niepełnosprawny to osoba biedna, nieszczęśliwa, będąca przedmiotem działań innych osób. Nic bardziej błędnego” – przekonuje specjalista. Jak wyjaśnia, osoba korzystająca z kul, wózka czy aparatu słuchowego bywa bardziej sprawna i niż człowiek poruszający się normalnie, ale cierpiący na choroby nowotworowe czy choroby układu krążenia.

Socjolog nie zaprzecza, że środowisko osób niepełnosprawnych nie pozostaje bez winy w procesie kreowania stereotypów. „Często same osoby niepełnosprawne nie potrafią wyjść poza własne dysfunkcje” - tłumaczy ekspert.

W jego opinii, oczekiwanie, że z tytułu własnej niepełnosprawności człowiek będzie traktowany ulgowo, może potęgować niechęć osób sprawnych wobec niepełnosprawnych. Wymuszanie pewnych zachowań przez osoby niepełnosprawne sprawia, że nie potrafią one przystosować się do samodzielnego i pełnoprawnego funkcjonowania w społeczeństwie. Tym samym pozbawiają się pełni praw z tego wynikających. Dlatego, zdaniem Formeli, otoczenie osoby niepełnosprawnej powinno traktować ją normalnie, a nawet niekiedy podwyższać wymagania. Może to zwiększyć pewność siebie osoby niepełnosprawnej, zapewnić jej niezależność i motywować nie tylko do pokonywania trudności życia codziennego.

JAK DALEKO SIĘGA POTRZEBA REHABILITACJI

Formela twierdzi, że potrzeba rehabilitacji społecznej właściwie nigdy się nie kończy. Nawet w sytuacjach terminalnych relacje społeczne mogą pełnić rolę rehabilitacji. Życie osób chorych na nowotwory, często już po wcześniejszych operacjach, które pozbawiają sprawności, zbyt często ogranicza się do „oczekiwania na nieuniknione”. „Rehabilitacja społeczna czasem oznacza motywowanie do codziennych, najprostszych czynności, także higienicznych. Jest też sposobem na pokonanie oporów związanych z okaleczeniem ciała, na przykład u kobiet po mastektomii” – tłumaczy Formela.

Rehabilitacja społeczna dotyczy również dzieci. Temu zagadnieniu młody naukowiec poświęca swoją rozprawę doktorską. Celem jego pracy jest analiza wzajemnych relacji zachodzących pomiędzy przedstawicielami personelu medycznego – rehabilitantami a rodzicami dzieci niepełnosprawnych fizycznie.

„Relacje te mogą mieć wpływ na efektywność procesu rehabilitacji. Próbuję dowiedzieć się, jak postrzegają proces rehabilitacji społecznej ci, których wysiłki skoncentrowane są w głównej mierze na rehabilitacji medycznej i zminimalizowanu obiektywnego zakresu dysfunkcji dziecka” – deklaruje socjolog.

***
Szymon Formela współpracuje z Fundacją Hospicyjną i Hospicjum im. Ks. Eugeniusza Dutkiewicza SAC w Gdańsku.

źródełko

[panpepe]

Mądrze napisane...
A tak od siebie dodam...Lekarz leczy chorobę, fizjoterapeuta - chorego...

pozdrawiam

[joa]

Nie mam pojęcia, czy tu to wkleić, najwyżej... Czytam sobie artykuł o Pradze (tu: http://przewodnik.onet.pl...,1,artykul.html ) i na drugiej stronie jest napisane:

"[...]Siądźmy, wypijmy, przegryźmy po hermelinie. Co, tego też nie znacie? To rodzaj macerowanego w marynacie camembertu, jedna z najpopularniejszych czeskich zakąsek, do piwa i nie tylko. Można to dostać w co drugim lokalu, ale tu moim zdaniem jest najlepszy. Pewnie nie przypadkiem: szefostwo lokalu zatrudniło do przyrządzania sera praskie "Muminki", dorosłych z zespołem Downa, którzy bardzo przykładają się do pracy."

[emka205]

NIK o pomocy dla osób niepełnosprawnych

"Jak podaje NIK, wspierane przez państwo formy rehabilitacji społecznej i zawodowej dla osób niepełnosprawnych nie przynoszą efektów. Warsztaty terapii zajęciowej nie pomagają znaleźć pracy. Turnusy rehabilitacyjne nie kształtują umiejętności społecznych. Zmiany wymaga też system finansowania oraz kwalifikowania ich uczestników.
NIK na przykładzie turnusów rehabilitacyjnych w województwie kujawsko-pomorskim oraz warsztatów terapii zajęciowej w województwie wielkopolskim sprawdziła, jak państwo pomaga osobom niepełnosprawnym w rehabilitacji społecznej i zawodowej.
Z kontroli wynika, że osoby uczestniczące w turnusach nie nabywają nowych umiejętności społecznych, a właśnie to jest podstawowym celem takich wyjazdów. Organizatorzy turnusów pomijają lub ograniczają elementy rehabilitacji, które wymagają współdziałania i zaangażowania, nie zapewniają wykwalifikowanej kadry, nie dokonują indywidualnej oceny postępów uczestników. Organizują zajęcia kulturalno-oświatowe wspólnie z osobami ze zwykłych turnusów sanatoryjnych. Natomiast powiatowe centra pomocy rodzinie kwalifikują osoby niepełnosprawne do uczestnictwa w turnusach niezgodnie z prawem. Pracownicy socjalni wydają skierowania na turnusy tylko na podstawie dokumentacji medycznej, która nie mówi o społecznych kompetencjach danej osoby. Powiatowe centra nierówno traktują uczestników przy przyznawaniu dofinansowania turnusów ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Zdaniem NIK bezzasadnie preferują tych, którzy korzystają jednocześnie z systemowych środków unijnych (np. EFS). Takim kandydatom przyznają 100 procent dofinansowania, podczas gdy wszystkim innym zaledwie 30 procent. Warsztaty terapii zajęciowej nie przygotowują osób niepełnosprawnych do podjęcia pracy zawodowej. Nie spełniają zatem swojej podstawowej funkcji, do której zostały powołane. W latach 2010-2012 z ok. 300 uczestników warsztatów pracę zarobkową znalazło zaledwie siedem osób, czyli ok. 2 proc. Większość osób bierze udział w zajęciach przez wiele lat (rekordzista aż 18). Kontrola pokazała, że zespoły orzekające kierują na warsztaty terapii zajęciowej osoby, które nie mają szans efektywnie wykorzystać tej formy pomocy. Są bowiem w stanie zdrowia, który uniemożliwia podjęcie pracy, a nawet uczestniczenie w terapii. Zdaniem NIK potrzebne są zmiany w prawie, które pozwolą radom programowym warsztatów wpływać na sposób rekrutacji uczestników oraz kwalifikowanie ich do terapii. NIK negatywnie oceniła także ochronę danych osobowych uczestników warsztatów. W żadnym z nich nie były odpowiednio chronione te dane, które są szczególnie wrażliwe, gdyż dotyczą stanu zdrowia.
Źródło: www.nik.gov.pl, stan z dnia 4 grudnia 2012 r."

[kabatka]

No nieźle... 2013 rokiem niepełnosprawnych, mają więc panowie na Wiejskiej pole do popisu...

[Iga]

Tylko, że wiecie. Często warsztaty to jedyne miejsce, gdzie można to niepełnosprawnego dorosłego zawieźć. I jest to jego jedyna szansa na wyjście z domu.
Może gdzieniegdzie jest źle, ale patrząc na to co się dzieje to będzie jeszcze gorzej.

[kabatka]

To, że to jedno z niewielu miejsc na zagospodarowanie czasu po szkole, wiemy, ale to nie znaczy, że nie można by propagować innych form bardziej, szerzej. Choćby teatr - przecież jest kilka grup teatralnych działających wspaniale, gdyby ci ludzie mogli dostawać normalne stawki aktorskie za swoją pracę - już byłoby szersze spektrum wyboru

[Iga]

kabatka, ja wszystko wiem. Ale u nas jakoś to zawsze idzie w złym kierunku. Widzi się problem i zamiast poprawić na lepsze, zmienia się na gorsze. Mieli ułatwić organizowanie zbiórek publicznych - tak zmienili, że dopisali smsy i przelewy internetowe. Mieli podnieść świadczenia, podnieśli o 100 zł, ale teraz dostać odpowiedni punkt w orzeczeniu to jakaś masakra. Skończy się na tym, że osoby niepełnosprawne będą siedzieć w domu, na turnusy nie będą jeździć itd.

[grażyna]

Ja ma tylko nadzieję, że po takiej kontroli nie dopiszą takich punkcików, które "wywalą" moją Anetę z warsztatów
Ona przecież nie rokuje i pracy podjąć nie może.
A turnusy? Jestem pesymistką, jeśli zaczną w nich grzebać to też pogorszą...

Kabatka, grupa teatralna na moim zadupiu?? Tu się ludzie nie zorganizują, nie ta mentalność . Dzięki losowi za te warsztaty, że są. I że przyjmują osoby z sąsiednich gmin. W mojej mają w nosie problemy niepełnosprawnych.

[emka205]

no, ja też nie czytałam tego z optymizmem.
oby z tego jakiego rabanu nie narobili.
co zrobić z osobami, które wg NIK nie kawlifikują się do WTZtów?

[kabatka]

Dziewczyny wiem, że biorąc pod uwagę realia poza wielkimi miastami, teatr jest mrzonką, ale nie zmienia faktu, że mnie to wkurza i tak nie musi być. Obecnie okazuje się, że jedynym status quo jest, aby nic nie zmieniać, bo może być tylko gorzej...

Cytat:

co zrobić z osobami, które wg NIK nie kwalifikują się do WTZtów?

Tu widzę problem taki, że nawet wśród stowarzyszeń są diametralnie różne opinie co do edukacji i potem funkcjonowania osób z zD w społeczeństwie. Choćby podejście BK a podejście Graala. Gdyby więc nawet ktoś chciał poważnie ze środowiskiem rozmawiać o przyszłości, jakoś kiepsko widzę wspólne stanowisko...

[groszek]

To jakaś paranoja. Jak niepełnosprawny ma znaleść pracę , kiedy jego rówieśnicy po studiach, pełnosprawni siedzą w domu i piszą CV na oferty pracy i też ich nikt nie chce

[kabatka]

Czyli źle określony jest cel WTZ Dalej odpowiedziałam w wątku dot. WTZ.

[Alicja]

Jaga najlepiej rehabilituje się społecznie wyjeżdżając na kolonie ze zdrowymi dzieciakami i młodzieżą.
W Zaździerzu nie interesowała się kolegowaniem z maluchami zespołowymi czy też nawet ze starszą Anetą, natomiast gdy przyjechała młodzież w jej wieku na obóz to natychmiast nawiozała nowe znajomości.
Zpędzała z nimi ich wolny czas, czasami dosiadała się do stolika na wspólny posiłek.

[grażyna]

Hmmm, Aneta też raczej nie koleguje się z rówieśnikami z zespołem Downa. Nawet pomimo deklaracji, że Jagoda to jej "przyjaciółka" wcale nie szukała z nią kontaktu. Poza kilkoma "rozmowami" na stołówce gdzie na nią krzyczała. Co do dzieci młodszych to jak sama twierdzi "lubi małe dzieci z Downem" .
Ogólnie jednak szuka towarzystwa osób dorosłych, lub dzieci zdrowych. Nastolatki raczej omija. Unika też osób znacznie niepełnosprawnych intelektualnie, niepełnosprawność fizyczna nie jest dla niej problemem.

Turnusy rehabilitacyjne to dobre miejsce na uspołecznianie się Anety, np. jej problem z nawiązywaniem rozmowy, znajomości, samodzielnymi zakupami... Niestety sama jestem winna tej niesamodzielności i teraz dużo wody upłynie zanim to się zmieni(jeszcze z moim charakterem... )